ความสำคัญเกี่ยวกับการสร้างบรรยากาศในชั้นเรียน นางสาวณัฐนันท์ อ่อนกาสินธิ์

ความสำคัญเกี่ยวกับการสร้างบรรยากาศในชั้นเรียน

ความสําคัญเกี่ยวกับการสร้างบรรยากาศในห้องเรียน

          การจัดการเรียนการสอนมีองค์ประกอบที่สําคัญอยู่ 3 ประการคือ ผู้สอน ปฏิสัมพันธ์ระหว่างผู้สอนและผู้เรียน ผู้สอนเป็นองค์ประกอบที่สําคัญยิ่งในการจัดการเรี เพราะจะเป็นผู้กําหนดบรรยากาศเกี่ยวกับการเรียนการสอน การเรียนการสอนแต่ละครั้งจะให้ รูปแบบใดขึ้นอยู่กับผู้สอนจะเป็นผู้บ่งชี้ทั้งสิ้น คุณลักษณะของผู้สอนที่ส่งเสริมการเรียน ด้วยดีและมีประสิทธิภาพมีหลายประการ เช่น มีความรู้ในสิ่งที่จะสอนเป็นอย่างดีทั้งด้านกว้าง

          มาลงานนั้นมาถ่ายทอดได้ มีทรรศนะที่ดีต่อการสอนซึ่งหมายถึง มีความปรารถนาดี ผู้เรียน รักวิชาที่สอนและรักการสอน มีความรู้สึกอยากสอน ส่วนองค์ประกอบที่สําคัญและจํานง ส่งเสริมการเรียนรู้ ซึ่งผู้สอนจะขาดไปเสียไม่ได้นอกเหนือจากความรู้ความสามารถในการสอน ผู้สอนจะต้องมีความเข้าใจเห็นอกเห็นใจผู้เรียน ไม่แสดงพฤติกรรมก้าวร้าวด้วยวาจาและท่าทาง ปฏิบัติต่อผู้เรียนให้มีความรู้สึกใกล้ชิด มีความเป็นห่วงผู้เรียน ยอมรับผู้เรียนอย่างที่เขาเป็น พยายาม ส่งเสริมให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการเรียนการสอน สิ่งต่างๆ ที่กล่าวมาจะเป็นพื้นฐานของการจัดการเรียน การสอน

          ห้องเรียนเป็นสถานที่ปฏิบัติการสําหรับผู้เรียน เกี่ยวกับการพัฒนาและค้นพบตนเองเป็น สถานที่ ที่จะช่วยให้ผู้เรียนได้รับความรู้เกี่ยวกับตนเอง สังคมและสิ่งแวดล้อม ดังนั้นห้องเรียนควรจะ สร้างบรรยากาศ ที่เอื้ออํานวยให้ผู้เรียนได้รับประสบการณ์ทางบวกเพื่อพัฒนาตนเอง ให้มีทรรศนะอัน กว้างต่อสังคมที่ผู้เรียนพบปะและอาศัยอยู่ การส่งเสริมบรรยากาศเหล่านี้ให้เกิดขึ้นนั้น ผู้สอนจะต้องเป็น

          1. การยอบรับคุณค่าของผู้เรียนในฐานะบุคคล (respect as a person) การที่ผู้สอนตระหนักรู้ว่า ผู้เรียนแต่ละคนจะมีลักษณะเฉพาะตน การขอบรับความแตกต่างระหว่างบุคคล ถ้าผู้สอนเพียงแต่รู้สึกว่า ผู้เรียนแต่ละคนแตกต่างกันเท่านั้นยังไม่เพียงพอ จะต้องแสดงออกทางด้านการปฏิบัติหน้าที่มีความ รับผิดชอบต่อการกระทํา ซึ่งแสดงให้เห็นการยอมรับนั้นด้วยบรรยากาศแห่งความไว้วางใจการให้ความ อบอุ่นความจริงใจระหว่างครูและศิษย์เน้นให้ผู้เรียนแต่ละคนพยายามค้นคว้าความจริงใจได้ด้วยตนเอง การค้นพบลักษณะเฉพาะของตนเองในวิธีทางที่ควรจะเป็น ถ้าบรรยากาศในห้องเรียนที่มีแต่การแข่งขัน ความก้าวร้าว ความกดดัน มีอคติ ความเอารัดเอาเปรียบ สิ่งเหล่านี้จะเป็นประสบการณ์ทางลบ ที่จะ ส่งเสริมให้ผู้เรียนได้พัฒนาไปในทิศทางที่พึงประสงค์ การพัฒนาความรู้ความสามารถ การรู้จักแก้ปัญหา การเลือก การตัดสินใจ ความรับผิดชอบในการกระทําของตนเองรวมทั้งการรู้จักการเรียนรู้

          เองและช่วยตนเองได้ ดังนั้น ผู้สอนจะต้องแสดงพฤติกรรมที่มีความอบอุ่นที่เป็นตัวแทนของ - เพื่อนและสังคม พฤติกรรมของผู้สอนจะเป็นสิ่งแวดล้อมที่จะสร้างประสบการณ์ให้กับผู้เรียนได้ นมักเเละรับรู้ว่า เขาได้รับการยอมรับที่เต็มไปด้วยความรักใคร่ชอบพอซึ่งกันและกัน เสริมสร้าง รามารถ ตอบสนองความต้องการที่จะนําไปสู่การพัฒนาลักษณะเฉพาะของแต่ละบุคคล ซึ่งเป็นสิ่ง และมีคุณค่าจากสิ่งที่กล่าวมาข้างต้นนี้ ผู้สอนจึงต้องมีความอดทน ใจกว้างรับฟังความคิดเห็น

พร้อมที่จะช่วยเหลือสนับสนุนผู้เรียนอยู่เสมอ

          2. การสื่อสารแบบเปิด (open communication) การสนับสนุนความต้องการของบุคคลที่จะ มาตนเองให้เต็มศักยภาพเท่าที่จะเป็นได้ (self actualization) ซึ่งเป็นความต้องการของบุคคลที่มีการ

มาสงสด ที่ต้องการจะเป็นตัวของตัวเองอย่างเต็มที่ ไม่คิดคอยแต่จะหวังพึ่งพาผู้อื่นหรือสิ่งอื่น ลดลเวลา ช่วยตัวเองได้ มีจิตใจเป็นหลักฝึกตนเองได้ มีความคิดเป็นอิสระ รู้จักเลือกและตัดสินใจและ มีความรับผิดชอบในสิ่งที่ตนเองเลือก ไม่ยึดติดกับผู้ใดหรือสิ่งใด การสนับสนุนและการพัฒนาตัวผู้เรียน ที่จะเป็นตัวของตัวเองนั้น สิ่งจําเป็นพื้นฐานประการแรกคือการสื่อสารแบบเปิดที่อยู่ในบรรยากาศของ การยอมรับลักษณะเฉพาะของแต่ละบุคคล อารมณ์ ความรู้สึก ค่านิยม พฤติกรรม แนวคิดของแค่ละ บุคคลที่มีภูมิหลังที่แตกต่างกัน รวมทั้งการฟังอย่างมีประสิทธิผล ที่ส่งเสริมการสื่อสารให้เกิดความรู้สึก สัมผัสอันเป็นพื้นฐานที่จะสร้างความเข้าใจระหว่างผู้เรียนกับผู้สอน ให้ดําเนินกิจกรรมต่อไปได้อย่างมี ประสิทธิภาพ บรรยากาศในชั้นเรียนที่ตอบสนองการปฏิบัติทางด้านความรู้สึก คุณลักษณะค่านิยมการ เสาะแสวงหาความเป็นตัวของตัวเอง ประสบการณ์เช่นนี้จะเกิดขึ้นได้จากเนื้อหาสาระ กระบวนการ เรียนรู้กิจกรรมการเรียนการสอน ที่ส่งผลให้ผู้เรียนเกิดความรู้สึกว่าตนเองมีคุณค่า สามารถพัฒนาตนเอง ได้ ช่วยเหลือตนเองได้และพร้อมที่จะช่วยเหลือผู้อื่น ดังนั้นกิจกรรมการเรียนการสอนที่จะจัดขึ้นโดยมี จุดมุ่งหมาย เพื่อให้ผู้เรียนรู้จักใช้กระบวนการคิด การตัดสินใจ รู้จักวิธีการเรียนรู้ได้ด้วยตนเองสามารถ ช่วยเหลือตนเองได้ ประการสุดท้ายให้ผู้เรียนสามารถควบคุมและมีอิสระจากสิ่งแวดล้อมได้

การสร้างบรรยากาศในชั้นเรียนเป็นสิ่งสําคัญ ที่จะส่งเสริมเกิดความรู้สึกนึกคิดต่อตนเอง รู้จัก ตัวเองดีขึ้น บรรยากาศในห้องเรียนมีหลายรูปแบบ ซึ่งผู้สอนจะต้องพิจารณาเลือกใช้ให้เหมาะสมกับ เนื้อหาวิชาและกลุ่มเป้าหมายของผู้เรียน ปัจจุบันการจัดการเรียนการสอน ผู้สอนส่วนใหญ่จะมุ่งเน้น ผลสัมฤทธิ์ทางด้านการเรียนหรือสาระความรู้ โดยละเลยการศึกษาของผู้เรียนด้านความรู้สึก คุณลักษณะ ของค่านิยมที่จะปลูกฝังและพัฒนาให้กับผู้เรียน บรรยากาศในการเรียนที่มุ่งเน้นสาระความรู้อย่างเดียว อาจจะทําให้ผู้เรียนเบื่อหน่าย มีความกดดันไม่สนุกกับบทเรียนและส่งผลให้ไม่ชอบวิชาที่เรียนนั้นได้ใน

ที่สุด

องค์ประกอบสําคัญ 4 ประการ ซึ่งมีอิทธิพลและส่งผลทําให้บรรยากาศในห้ส่งเสริมหรือขัดขวางการเรียนรู้ของผู้เรียน องค์ประกอบเหล่านี้เป็นสิ่งที่ผู้สอน ตลอดเวลาในการจัดกระบวนการเรียนการสอนคือ

          1. การร่วมมือและการแข่งขันของผู้เรียนภายในชั้นเรียนซึ่งประกอบด้ ส่งเสริมให้ผู้เรียนร่วมมือกันแก้ปัญหา 2) การให้แรงเสริมหรือรางวัล 3) บรรยากาศที่ผู้เรียนซึ่งประกอบด้วยรางวัล 3) บรรยากาศที่ผู้เรียนต่างร่วมมือ แข่งขันกัน ผู้เรียนที่เรียนอ่อน ปานกลาง จะได้

บที่เรียนดีจะมีบทบาทในการช่วยเหลือผู้อื่น

ประโยชน์มากที่สุดจากการร่วมมือกับผู้เรียนอื่น ๆ ส่วนผู้เรียนที่เรียนดีจะมีบทบาท และเป็นแกนนําด้านวุฒิปัญญา

          2. ลักษณะพฤติกรรมและบุคลิกภาพของผู้สอนจะมีอิทธิพลต่อการเรียนรู้ 3. ความร่วมมือระหว่างผู้เรียน โดยคํานึงถึงวัตถุประสงค์การเรียนเป็นสําคัญ

          4 ความรู้สึกและเจตคติของผู้เรียนที่มีต่อกลุ่มเพื่อน ผู้สอน และโรงเรียนจะมี ต่อการเรียนรู้ของผู้เรียน

กล่าวได้ว่า ผู้สอนเป็นผู้ที่มีบทบาทในการสร้างบรรยากาศของการเรียนรู้ ซึ่งเป็นสิ่งสําคัญมี อิทธิพลและส่งผลต่อการเรียนรู้ของผู้เรียนทั้งด้านความรู้ความสามารถ และคุณลักษณะค่านิยม ช่วย พัฒนาผู้เรียนให้มีกระบวนทัศน์ที่กว้างขึ้น นอกจากนั้นบรรยากาศในห้องเรียนจะเป็นสิ่งที่ช่วยส่งเสริม สนับสนนกระบวนการเรียนรู้ ให้เป็นไปอย่างราบรื่นและมีประสิทธิภาพ ไม่ว่าจะเป็นบรรยากาศทาง จิตวิทยา ซึ่งผู้สอนเป็นผู้มีส่วนกําหนดให้มีขึ้น บรรยากาศทางกายภาพ ได้แก่ อาคารสถานที่ ห้องเรียน และสื่อการเรียนการสอนส่วนบรรยากาศทางสังคมนั้น ก็เป็นสิ่งจําเป็นที่ครูจะต้องคํานึงถึงด้วยเพราะ บรรยากาศทั้ง 3 ด้านจะสนับสนุนซึ่งกันและกันต่อกระบวนการเรียนการสอนให้ดําเนินไปอย่างมี ประสิทธิภาพ

          ผู้สอนเป็นองค์ประกอบที่สําคัญในการจัดการเรียนการสอน ซึ่งคุณลักษณะของผู้สอนที่จําเป็น นั้น นอกจากความรู้ทางด้านวิชาการและวิธีสอนแล้ว ควรจะมีความเข้าใจและเห็นอกเห็นใจผู้เรียน ไม่ ก้าวร้าว รับฟังความคิดเห็นของผู้เรียน มีความบริสุทธิ์ใจและจริงใจต่อผู้เรียนส่วนบรรยากาศทาง จิตวิทยาที่เอื้ออํานวยต่อการเรียนรู้นี้ เป็นสิ่งที่ผู้สอนส่วนมากจะละเลยและไม่ใคร่ให้ความสนใจ ซึ่ง ความจริงแล้วบรรยากาศในชั้นเรียนนี้ ผู้สอนเป็นผู้พิจารณากําหนดที่จะให้เป็นในรูปแบบใดก็ได้ บรรยากาศในชั้นเรียนนี้จะเป็นสิ่งที่ช่วยพัฒนาตัวผู้เรียน และการเรียนการสอนจะดําเนินไปตามรูปแบบ ที่ผู้สอนกําหนดขึ้น ซึ่งแบ่งได้เป็น 7 ประการคือ

          1. บรรยากาศที่ท้าทาย เป็นการกระตุ้นให้เกิดกําลังใจ เพื่อให้ผู้เรียนประสบผลสําเร็จในการ เรียน เช่น การเรียนในบางหัวข้อจะมีความยากและซับซ้อน แต่ผู้สอนกระตุ้นให้ผู้เรียน ความเชื่อในความสามารถของผู้เรียนที่จะทํางานนั้น ทําให้ผู้เรียนรู้มีอิสระและภูมิใจที่จะทํา ไม่รู้สึกว่า บังคับแม้ว่างานนั้นจะยากและซับซ้อนเพียงใด

          2. บรรยากาศที่อิสระ คือการช่วยให้ผู้เรียนมีการยอมรับนับถือตนเอง (self esteem) ผู้เรียน สโอกาสที่จะเลือก ตัดสินใจต่อสิ่งที่มีคุณค่า มีความหมาย รวมทั้งโอกาสที่จะทําความผิดพลาดด้วย เพราะ ความล้มเหลวก็เป็นส่วนหนึ่งของการเรียนรู้ ดังนั้นการเรียนคือการเลือกตามที่ตนเองต้องการเรียนรู้ไม่ใช่

การบังคับ

          3. บรรยากาศที่มีการยอมรับนับถือซึ่งกันและกัน การที่สอนเห็นคุณค่าในตัวผู้เรียนเป็นบุคคลสำคัญมากกว่าการเรียนการสอน ซึ่งเขาสามารถเรียนรู้ได้ เพราะการใช้เวลาเรียนของแต่ละคนไม่เท่ากัน การสร้างความมั่นใจให้กับผู้เรียนจะช่วยให้เขายอมรับนับถือในตนเองด้วย ซึ่งจะมีผลต่อการบุคคลสําคัญมากกว่าการเรียนการสอนกระทํากิจกรรมต่าง ๆ ของผู้เรียน โดยตรง

          4. บรรยากาศที่มีความอบอุ่น ผู้สอนจะต้องไม่ลืมว่าความอบอุ่นทางจิตใจจะมีผลต่อ ซึ่งในการเรียน การที่ผู้สอนเข้าใจ มีความเป็นมิตร ช่วยชี้แนะในการเรียนเป็นลําดับสําคัญ ขั้นตอนก็จะทําให้ผู้เรียนรู้สึกอยากจะเรียน รักการเรียน รักวิชาที่เรียน

          5. บรรยากาศแห่งความมีวินัยแห่งตน ผู้เรียนที่อยู่ในบรรยากาศที่เป็นกันเองจะมีการพัฒนา ความมั่นใจในตนเองได้ดีกว่าผู้เรียนที่อยู่ในบรรยากาศที่มีการควบคุม แต่กระบวนการเรียนการสอนจะ เดินไม่ได้ต้องมีลําดับขั้นตอน ในบางครั้งผู้สอนจะต้องชี้แจงให้ผู้เรียนเข้าใจและขอความร่วมมือ เมากกว่าที่จะสร้างเงื่อนไขกฎระเบียบของเรียนอันจะทําให้ผู้เรียนรู้สึกเครียดเพราะความรับผิดชอบและ วินัยในการเรียนรู้ จะต้องเกิดจากการตกลงกันทั้งสองฝ่าย ไม่ได้เกิดจากการที่ผู้สอนเป็นผู้กําหนด

          6. บรรยากาศแห่งความสําเร็จ เป็นสิ่งที่ผู้สอนจะต้องพยายามสร้างให้เกิดขึ้นในชั้นเรียน เพราะผู้เรียนมีความคาดหวังในการเรียนสูง การชี้แจงเหตุผลของความสําเร็จให้ผู้ทราบจะช่วยให้ผู้เรียน ก้าวหน้าไปได้อย่างดี เพราะผู้เรียนจะเรียนรู้จากผลแห่งความสําเร็จมากกว่าความล้มเหลว การชี้แจง เหตุผลของความล้มเหลวควรพิจารณาวินิจฉัย และมีข้อมูลสนับสนุนในการแก้ไขด้วย การที่ผู้สอนชอบ พูดแต่ความล้มเหลวของผู้เรียนอยู่ตลอดเวลา จะมีผลทําให้ผู้เรียนมีความคาดหวังต่ําไม่ช่วยให้เกิดการ เรียนรู้ที่ดี เพราะว่าคนเราจะเรียนรู้ว่าตนเองว่ามีความสามารถนั้นไม่ใช่จากความล้มเหลว แต่มาจาก ความสําเร็จตามขั้นตอน

          7. บรรยากาศแห่งความใกล้ชิด ผู้เรียนทุกคนมีความต้องการที่จะได้รับการสัมผัสแตะต้อง และความเอาใจใส่หรือความสนใจจากผู้สอนและผู้เรียนคนอื่น ๆ ผู้เรียนทุกคนมีความต้องการที่จะกระทํา อย่างใดอย่างหนึ่งในช่วงเวลาที่แตกต่างกัน ความต้องการเหล่านี้เป็นความต้องการทั้งทางกายและทาง จิตใจ การกระทําใด ๆ ก็ตามที่บ่งชี้ให้เห็นความสนใจปรากฏต่อผู้อื่น ผู้เรียนบางตนต้องการความเอาใจ ใส่นมาก เพื่อช่วยให้เขารู้สึกมั่นคงปลอดภัยทางด้านจิตใจ ซึ่งผู้สอนอาจพิจารณาให้ความเอาใจใส่ใน รูปแบบของการสัมผัสแตะต้องทางกายโตรงตรง หรือในรูปแบบของท่าที่สัญลักษณ์ของความเอาใจใส่ เพื่อให้ผู้เรียนเกิดความรู้ใกล้ชิด เช่น การมอง การสบตา การใช้คําพูด การแสดงออกทางสีหน้า ท่าทางหรือด้วยการกระทําใด ก็ตาม ที่เป็นการแสดงให้ผู้เรียนรู้สึกสัมผัสและรับรู้ว่ามีความใกล้ชิดได้รับความ เอาใจใส่จากผู้สอนการเอาใจใส่ทางบวกที่สอดคล้องกับสถานการณ์ของอารมณ์ความรู้สึกของผู้เรียนมีความรู้สึกดีมีชีวิตชีวา ตื่นตัว กระฉับกระเฉง และรู้สึกว่าตนมีความสําคัญเป็นการเพิ่มพนอน ทางด้านดี (well being) ให้แก่ผู้เรียน ซึ่งจะช่วยส่งเสริมความเฉลียวฉลาดของผู้เรียนอย่าง

          แอนเดอร์สัน (Anderson) ได้ศึกษาบรรยากาศทางสังคมในห้องเรียน ซึ่งแยกได้ลักษ.. ที่มีอิทธิพลและส่งผลต่อความรู้ ความรู้สึกและพฤติกรรมการเรียน ซึ่งผู้สอนควรจะได้พิจารณา การจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ดังนี้คือ ความสําคัญเป็นการเพิ่มพูนความรู้สึกฉลาดของผู้เรียนอย่างน่าพึงพอใจในห้องเรียน ซึ่งแยกได้ลักษณะต่าง ๆ เรียน ซึ่งผู้สอนควรจะได้พิจารณาศึกษาใน

          1. ความเป็นกันเอง ความรู้สึกใกล้ชิด สนิทสนมคุ้นเคยของสมาชิกในกลุ่มผู้เรียน
          2 การแบ่งกลุ่มเพื่อทํากิจกรรมการเรียนต่าง ๆ ตามจุดประสงค์ของการเรียนรู้
          3. มีการปฏิบัติตามกฎเกณฑ์ กิจกรรมการเรียนมีรูปแบบที่สามารถปฏิบัติได้
          4. การดําเนินกิจกรรมการเรียนเป็นไปอย่างมีลําดับขั้นตอน ไม่ล่าช้าและเหมาะการจัดสภาพแวดล้อมที่ส่งเสริมการเรียนรู้ เช่น หนังสือ เครื่องมือ วัสดุอยู่ในสภาพ พร้อมที่จะใช้ได้ตลอดเวลา

          6. ขจัดความขัดแย้ง ส่งเสริมความร่วมมือกันระหว่างผู้เรียนกับผู้เรียนและผู้สอน
          7. ผู้สอนและผู้เรียนทราบถึงจุดประสงค์และความคาดหวังในกาเรียนชัดเจน
          8. ไม่ส่งเสริมระบบคนโปรดของครู ซึ่งยังผลให้เกิดความไม่เป็นธรรมขึ้นได้
          9. ผู้เรียนมีโอกาสได้ทํากิจกรรมที่ยากและท้าทายความสามารถอยู่เสมอ
          10. ขจัดความเฉื่อยชาอันเป็นสาเหตุของความเบื่อหน่ายต่อการเรียนการสอน
          11. การตัดสินใจทํากิจกรรมต่าง ๆ ในชั้นเรียนมาจากผู้เรียนเป็นส่วนใหญ่
          12. ไม่ส่งเสริมการแบ่งเป็นพรรคเป็นพวก หรือเป็นก๊กเป็นเหล่า
          13. ผู้เรียนมีความพึงพอใจกับกิจกรรมการเรียนการสอนในชั้นเรียน

          14. ไม่ปล่อยชั้นเรียนจนเกิดความไม่เป็นระเบียบและขาดความรับผิดชอบต่อการเรียน การสอนกล่าวได้ว่า ความสําคัญของบรรยากาศในชั้นเรียนในคุณลักษณะต่าง ๆ เป็นสิ่งจําเป็นที่ผู้สอน จะต้องตระหนักถึงอยู่ตลอดเวลาในการจัดกิจกรรมการเรียนการสอนซึ่งจะส่งผลให้ผู้เรียนเกิด การเรียนรู้ ได้พัฒนาเสริมสร้างคุณลักษณะค่านิยมของผู้เรียนให้เป็นไปในทิศทางที่พึงประสงค์การเรียนการสอนนน มีองค์ประกอบทางด้านสิ่งแวดล้อมในการเรียนที่ละเอียดอ่อนและมีความสําคัญเท่าเทียมกันกับเนื้อหา และจุดประสงค์การเรียน ซึ่งผู้สอนจะต้องพิจารณาเลือกใช้บรรยากาศที่ดีในชั้นเรียน ให้ความเป็นอิสระ และใช้ความสามารถของผู้เรียนมาเป็นประโยชน์ในการฝึกอบรม ท่าทีและพฤติกรรมของผู้สอนจะต้อง แสดงออกว่า ผู้สอนมีความปรารถนาดี ยกย่องและ นับถือ สนใจปัญหาของผู้เรียนอยู่คล เป็นการสร้างบรรยากาศแห่งความไว้วางซึ่งกันและกัน ทั้งนี้ต้องคํานึงความต้องการ มากกว่าความต้องการของผู้สอน